Bước sang năm 2025, ngành bán lẻ Việt Nam đứng trước ngưỡng tăng trưởng đột phá với những kế hoạch kinh doanh đầy tham vọng. Sau giai đoạn phục hồi hậu đại dịch, các “ông lớn” bán lẻ đã công bố những mục tiêu doanh thu, lợi nhuận kỷ lục, đồng thời triển khai chiến lược mở rộng mạnh mẽ. Tuy nhiên, bức tranh này không chỉ phủ sắc hồng: sức mua dù cải thiện nhưng còn nhiều thách thức, từ lạm phát, chính sách vĩ mô cho đến cạnh tranh gay gắt với đối thủ ngoại. Chúng tôi phân tích sâu những yếu tố định hình thị trường bán lẻ 2025 – từ chiến lược mở rộng, tác động vĩ mô, xu hướng công nghệ, dự báo tăng trưởng đến áp lực cạnh tranh nội-ngoại – nhằm phác họa bức tranh toàn cảnh và góc nhìn chiến lược cho năm bản lề này.
1. Chiến lược mở rộng thị trường
Mở rộng chuỗi và định hình mô hình bán lẻ hiện đại. Các doanh nghiệp bán lẻ lớn đang tăng tốc mở thêm điểm bán và đa dạng hóa mô hình để chiếm lĩnh thị phần. Đơn cử, CTCP Đầu tư Thế Giới Di Động (MWG) – nhà bán lẻ điện tử tiêu dùng hàng đầu – đặt mục tiêu mở 200-400 cửa hàng Bách Hóa Xanh (chuỗi siêu thị mini) mới trong năm 2025, tập trung tại khu vực miền Trung. Chuỗi Bách Hóa Xanh được xem là “ngôi sao sáng” trong hệ sinh thái MWG, với tham vọng đưa doanh thu lên 10 tỷ USD trước 2030, chiếm 20% thị phần thực phẩm và hàng tiêu dùng tại Việt Nam. Để đạt được, MWG kỳ vọng vào xu hướng chuyển dịch tiêu dùng từ chợ truyền thống sang siêu thị mini và kênh online – nơi người dân ưu tiên thực phẩm tươi sống, tiện lợi và giá cạnh tranh.
Không chỉ mở rộng về số lượng cửa hàng, MWG còn đa dạng hóa lĩnh vực. Công ty tiếp tục củng cố các mảng bán lẻ mới như chuỗi nhà thuốc An Khang (dự kiến hòa vốn vào quý II/2025) và chuỗi mẹ & bé AVAKids (kỳ vọng tăng trưởng doanh thu trên 10% và bắt đầu có lãi năm 2025). Song song, MWG tăng cường hợp tác với nhà cung cấp FMCG, phát triển dịch vụ mua trả chậm và hậu mãi để nâng cao trải nghiệm khách hàng. Chiến lược đa ngành và khách hàng làm trung tâm này nhằm giữ đà tăng trưởng doanh thu 150.000 tỷ đồng (~6 tỷ USD) năm 2025, tăng 12% so với 2024.
Masan WinCommerce – hệ thống siêu thị WinMart/WinMart+ lớn nhất cả nước – cũng đặt trọng tâm mở rộng mạnh mạng lưới bán lẻ nhu yếu phẩm. Năm 2025, WinCommerce (WCM) dự kiến mở mới 400 – 700 siêu thị mini (cửa hàng WinMart+) trên toàn quốc, áp dụng chiến lược phủ kín theo khu vực. Song hành cùng mở rộng lượng, WCM chú trọng tăng chất lượng vận hành: tối ưu danh mục hàng hóa từng vùng, đưa sản phẩm độc quyền (hợp tác với các thương hiệu mạnh của Masan) và triển khai khuyến mãi cá nhân hóa cho hội viên WIN. Bên cạnh đó, WCM cải tạo các siêu thị lớn theo mô hình mới “WinMart Urban” và “WinMart Rural” nhằm tăng trưởng doanh thu like-for-like một con số cao ở hệ thống hiện hữu. Nhờ chiến lược linh hoạt này, WCM kỳ vọng đạt 35.600 – 36.900 tỷ đồng doanh thu thuần năm 2025 (+8–14% so với 2024) và lần đầu có lãi ròng cả năm.
Các nhà bán lẻ ngoại cũng không đứng ngoài cuộc đua mở rộng thị trường Việt Nam. AEON Việt Nam – coi Việt Nam là thị trường chiến lược thứ hai sau Nhật Bản – đang đẩy mạnh đầu tư mở thêm trung tâm thương mại và siêu thị trên khắp cả nước. Năm 2025, AEON dự kiến khai trương TTTM AEON Tân An (Long An), cùng nhiều siêu thị vừa và nhỏ, cửa hàng chuyên doanh mới. Doanh nghiệp Nhật này thậm chí tuyển dụng thêm gần 5.000 nhân sự để phục vụ kế hoạch mở rộng quy mô. Chiến lược của AEON là đa dạng mô hình bán lẻ (từ đại siêu thị đến cửa hàng tinh gọn) nhằm tăng điểm tiếp xúc khách hàng. Quả thực, AEON vừa ra mắt mô hình siêu thị tinh gọn 5.000m² tại Bình Dương, mang trải nghiệm mua sắm chuẩn Nhật tới gần khách địa phương hơn. Nhiều đại gia ngoại khác cũng gia tăng hiện diện: Central Retail (Thái) khai trương chuỗi GO! mini ở các tỉnh và đưa cả thương hiệu nội thất Come Home vào TP.HCM; Uniqlo (Nhật) mở rộng ra các đô thị vệ tinh như Bình Dương. Theo Tạp chí Kinh tế Sài Gòn, 60% nhà bán lẻ Nhật Bản tại Việt Nam có kế hoạch mở rộng kinh doanh trong 1-2 năm tới – một tín hiệu cho thấy thị trường Việt Nam vẫn là “miếng bánh” hấp dẫn bất chấp kinh tế toàn cầu khó khăn.
Đa kênh và tiện lợi lên ngôi. Song song mở rộng cửa hàng vật lý, các nhà bán lẻ đẩy mạnh mô hình đa kênh (omnichannel) để khai thác tối đa thị trường. Khảo sát cho thấy tới 79,2% doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam đã chọn bán hàng đa kênh như một chiến lược ưu tiên. Mô hình này kết hợp cả kênh offline (cửa hàng, siêu thị) lẫn online (website, ứng dụng, mạng xã hội, sàn thương mại điện tử) nhằm đem lại trải nghiệm liền mạch. Ví dụ, một khách hàng có thể xem sản phẩm trên Facebook, trải nghiệm tại cửa hàng rồi đặt mua qua app để hưởng khuyến mãi – xu hướng đang trở thành tiêu chuẩn mới. Thực tế, Thế Giới Di Động và WinCommerce đã đầu tư mạnh vào nền tảng thương mại điện tử riêng để theo kịp hành vi mua sắm mới của người tiêu dùng. Đồng thời, các chuỗi siêu thị cũng phát triển mô hình cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini gần khu dân cư, phục vụ nhu cầu mua sắm nhanh. Từ Circle K, 7-Eleven, GS25 (chuỗi ngoại) đến Co.op Food, VinMart+ (WinMart+) (chuỗi nội), thị trường cửa hàng tiện lợi Việt Nam vài năm qua tăng trưởng nóng cả về số lượng lẫn doanh thu. Việc mua sắm “nhanh” trong vài phút đã trở thành thói quen của một bộ phận người tiêu dùng trẻ, thúc đẩy các nhà bán lẻ liên tục mở rộng mạng lưới cửa hàng nhỏ gọn ở đô thị.
2. Yếu tố kinh tế vĩ mô
Xu hướng tiêu dùng 2025: ưu tiên thiết yếu, thắt chặt chi tiêu không cần thiết. Sau cú sốc đại dịch, người tiêu dùng Việt Nam đang dần mở hầu bao trở lại nhưng theo cách thận trọng và thực dụng hơn. Dữ liệu NielsenIQ cho thấy người dân tăng chi cho thực phẩm tươi sống (+21,3%) và hàng gia dụng thiết yếu (+12,2%), trong khi cắt giảm mạnh mua sắm xa xỉ phẩm (-21%). Xu hướng “thắt lưng buộc bụng” này phản ánh tâm lý ưu tiên tích lũy tài chính và nhu cầu bảo vệ kinh tế gia đình trong bối cảnh tương lai còn bất định. Bởi vậy, các mặt hàng thiết yếu, giá cả phải chăng dự kiến tiếp tục “chiếm ưu thế trong rổ chi tiêu” năm 2025. Thực tế, chuỗi siêu thị mini Bách Hóa Xanh ghi nhận tăng trưởng mạnh nhờ chiến lược tập trung vào thực phẩm tươi và giá rẻ, đúng nhu cầu đại chúng. Ngược lại, các ngành bán lẻ sản phẩm không thiết yếu (thời trang cao cấp, đồ công nghệ cao cấp) có thể phục hồi chậm hơn do người dân còn tiết kiệm.
Lạm phát và chính sách tài chính. Kinh tế vĩ mô ổn định là bệ đỡ quan trọng cho sức mua. Năm 2024, Việt Nam kiểm soát lạm phát khá tốt, CPI bình quân quanh mức ~3% – thấp hơn trần mục tiêu 4,5%. Chính phủ xác định năm 2025 tiếp tục ưu tiên kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô nhằm bảo vệ sức mua của người dân. Mặt bằng lãi suất có xu hướng hạ nhiệt so với giai đoạn thắt chặt 2022-2023, giúp giảm áp lực chi phí vay vốn cho cả nhà bán lẻ lẫn người tiêu dùng mua trả góp. Đặc biệt, các chính sách kích cầu đã và đang được triển khai. Năm 2024, Chính phủ giảm thuế VAT từ 10% xuống 8% trong 6 tháng, được đánh giá sẽ bổ sung thêm khoảng 3,8 triệu người vào tầng lớp tiêu dùng (chi tiêu trên 12 USD/ngày). Đây là lực đẩy đáng kể cho tổng cầu nội địa, nhất là đối với nhóm hàng tiêu dùng nhanh và thiết yếu. Nếu các chính sách tài khóa, tiền tệ tiếp tục hỗ trợ hợp lý trong 2025, niềm tin tiêu dùng sẽ được củng cố, thúc đẩy doanh số bán lẻ tăng trưởng.
Phục hồi kinh tế hậu đại dịch. Sau giai đoạn khó khăn 2022-2023, kinh tế Việt Nam đang trên đà phục hồi, tạo nền tảng cho ngành bán lẻ bứt phá. Năm 2024, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước tăng 8,3% so với 2023 – mức tăng khá dù người dân còn thắt chặt chi tiêu. Bước sang 2025, bối cảnh vĩ mô được dự báo tích cực hơn nhờ dư địa tăng trưởng mới sau một năm “nén” chi tiêu. Quốc hội đã nâng mục tiêu tăng trưởng GDP 2025 lên 8% (từ mức 6,5-7% trước đó) và ngành bán lẻ nằm trong nhóm kỳ vọng dẫn dắt phục hồi. Bộ Công Thương đặt mục tiêu tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tăng khoảng 10% năm 2025 so với năm trước. Nhiều tín hiệu lạc quan hỗ trợ cho mục tiêu này: du lịch quốc tế phục hồi đem lại lượng khách mua sắm lớn; đầu tư công được đẩy mạnh tạo công ăn việc làm và thu nhập; thu nhập bình quân đầu người tăng kích thích tiêu dùng. Tuy vậy, các thách thức bên ngoài cũng hiện hữu – tăng trưởng xuất khẩu suy yếu, rủi ro xung đột thương mại quốc tế – có thể gián tiếp ảnh hưởng đến thu nhập và tâm lý người dân. Tổng hòa các yếu tố, giới chuyên gia nhận định ngành bán lẻ 2025 sẽ phục hồi chậm nhưng ổn định, với sức mua cải thiện dần từ nửa cuối năm khi kinh tế lấy lại đà.
3. Xu hướng công nghệ & chuyển đổi số
Thương mại điện tử bùng nổ và thay đổi hành vi mua sắm. Chuyển đổi số đang định hình lại bộ mặt ngành bán lẻ Việt Nam. Thương mại điện tử (TMĐT) liên tục tăng trưởng hai chữ số, trở thành kênh mua sắm ưa thích của người tiêu dùng trẻ. Năm 2023, doanh thu B2C e-commerce Việt Nam đạt khoảng 20,5 tỷ USD (tăng 25%), và năm 2024 ước vượt mốc 25 tỷ USD. Hiện TMĐT chiếm khoảng 9-10% tổng doanh số bán lẻ, dự kiến còn mở rộng trong những năm tới. Bộ Công Thương đặt mục tiêu doanh thu TMĐT đạt 35 tỷ USD vào 2025, nâng tỷ lệ người dân mua sắm trực tuyến lên 55% và tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt lên 50%. Sự trỗi dậy của các sàn Shopee, Lazada, Tiki cùng vô số shop online trên Facebook, Zalo... đã thay đổi hành vi mua sắm: người tiêu dùng ngày càng quen tìm kiếm sản phẩm và săn giá tốt trên mạng trước khi quyết định mua. Theo Kantar, tỷ trọng kênh bán lẻ trực tuyến sẽ tăng thêm 3% ở đô thị và 1% ở nông thôn trong năm 2025 – một bước nhảy lớn khi mà “chợ mạng” len lỏi tới cả vùng quê. Các doanh nghiệp bán lẻ truyền thống buộc phải chuyển mình số hóa nếu không muốn mất thị phần: hoặc lập kênh online riêng, hoặc bắt tay với các sàn TMĐT để tiếp cận tệp khách hàng mới.
Ứng dụng AI và dữ liệu lớn để cá nhân hóa trải nghiệm. Cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo (AI) mang đến những công cụ mạnh mẽ giúp nhà bán lẻ hiểu rõ khách hàng hơn bao giờ hết. Năm 2025, bán lẻ không chỉ là bán sản phẩm, mà còn là bán trải nghiệm được “may đo” cho từng cá nhân. Các nhà bán lẻ hàng đầu đã đầu tư vào hệ thống phân tích dữ liệu lớn (Big Data) nhằm theo dõi hành vi mua sắm, sở thích, tần suất chi tiêu của khách. Từ dữ liệu đó, AI sẽ đề xuất sản phẩm phù hợp, gửi khuyến mãi đúng nhu cầu và tối ưu hóa quảng cáo vào thời điểm khách hàng dễ mua nhất. Chẳng hạn, với hơn 3 triệu hội viên WIN của Masan, WinCommerce có thể áp dụng AI để tạo các chương trình khuyến mãi cá nhân hóa cho từng nhóm khách khác nhau. Tương tự, Thế Giới Di Động tận dụng dữ liệu từ trang web và app Điện Máy Xanh để gợi ý sản phẩm dựa trên lịch sử xem hàng của người dùng. Chatbot và trợ lý ảo cũng dần phổ biến, giúp tư vấn khách 24/7 và chốt đơn nhanh chóng mà không cần nhân viên trực. Việc cá nhân hóa sâu sắc trải nghiệm không chỉ tăng sự hài lòng và trung thành của khách hàng, mà còn thúc đẩy doanh số hiệu quả. Trên thế giới, Amazon là ví dụ điển hình: nhờ AI dự đoán nhu cầu, Amazon có thể giới thiệu sản phẩm mà khách "sẽ muốn mua" ngay cả trước khi họ tìm kiếm, qua đó tăng doanh thu đáng kể. Các nhà bán lẻ Việt Nam đang học hỏi nhanh xu hướng này để tạo lợi thế cạnh tranh trong năm 2025 và tương lai.
Bán lẻ siêu tốc và xu hướng mua sắm mới. Song song TMĐT truyền thống, năm 2025 được dự báo chứng kiến sự trỗi dậy của Quick Commerce (bán lẻ siêu tốc) – mô hình giao hàng trong vòng vài giờ sau khi đặt. Những nền tảng giao đồ và đi chợ hộ như GrabMart, Gojek, Baemin, Loship... sau đại dịch đã mở rộng mạnh dịch vụ đi siêu thị thay khách hàng, giao thực phẩm tươi tận nhà trong 1-2 giờ. Đặc biệt ở thành phố lớn, tốc độ giao hàng trở thành yếu tố cạnh tranh quyết định: nhiều khách sẵn sàng chọn nơi bán có giao nhanh thay vì nơi rẻ hơn vài phần trăm. Do đó, các nhà bán lẻ truyền thống đang đầu tư xây dựng hệ thống kho gần khu dân cư và hợp tác với các đơn vị vận chuyển để đảm bảo giao nhanh nhất có thể. Bên cạnh đó, social commerce (bán hàng qua mạng xã hội) cũng bùng nổ. TikTok Shop, Facebook Live, Instagram trở thành kênh bán hàng lợi hại, đặc biệt tiếp cận giới trẻ. Nhiều thương hiệu mỹ phẩm, thời trang đạt doanh số hàng trăm triệu đồng chỉ trong một buổi livestream. Xu hướng này buộc các nhà bán lẻ phải hiện diện tích cực trên mạng xã hội, kết hợp KOLs/Influencers để thu hút người mua. Nhìn chung, năm 2025, chuyển đổi số và công nghệ sẽ không còn là lựa chọn mà là yêu cầu sống còn. Doanh nghiệp nào nắm bắt tốt và đầu tư đúng sẽ bứt phá, ngược lại sẽ dễ bị bỏ lại phía sau trong cuộc đua bán lẻ khốc liệt.
4. Dự báo tăng trưởng 2025
Kế hoạch doanh thu năm 2025 (cột vàng) của các doanh nghiệp bán lẻ hàng đầu cho thấy những mục tiêu cao chưa từng có, vượt xa kết quả các năm trước. MWG đặt mục tiêu 150.000 tỷ đồng; FRT 48.100 tỷ; DGW 25.450 tỷ đồng doanh thu.
Kế hoạch lợi nhuận năm 2025 (cột vàng) cũng đầy tham vọng: MWG kỳ vọng lãi sau thuế 4.850 tỷ đồng; FRT đặt mục tiêu LNTT 900 tỷ (tăng 71%); DGW lãi sau thuế 523 tỷ đồng. FRT đã phục hồi ngoạn mục từ khoản lỗ năm 2023 (cột đỏ âm).
Các “đại gia” dẫn dắt đà tăng trưởng. Triển vọng ngành bán lẻ 2025 được phản ánh rõ nét qua kế hoạch kinh doanh lạc quan của nhóm doanh nghiệp đầu ngành. Thế Giới Di Động (MWG) sau năm 2024 đầy thách thức vẫn mạnh dạn đặt mục tiêu doanh thu 150.000 tỷ và lãi ròng 4.850 tỷ năm 2025, tăng lần lượt 12% và 30% so với 2024. Mức doanh thu này nếu đạt được sẽ phá đỉnh lịch sử của MWG, tương đương khoảng 6 tỷ USD – quy mô hiếm doanh nghiệp bán lẻ nào tại Việt Nam chạm tới. Động lực chính đến từ mảng thực phẩm (Bách Hóa Xanh) và điện tử tiêu dùng (Điện Máy Xanh) khi sức mua dần phục hồi. Tương tự, FPT Retail (FRT) – đơn vị sở hữu chuỗi nhà thuốc Long Châu và FPT Shop – cũng lên kế hoạch tăng tốc lợi nhuận. Năm 2025, FRT dự kiến doanh thu hợp nhất 48.100 tỷ (+20%) và lợi nhuận trước thuế 900 tỷ (+71%). Đáng chú ý, Long Châu tiếp tục là “át chủ bài” đóng góp tới 63% doanh thu toàn công ty năm 2024 và được kỳ vọng dẫn dắt tăng trưởng với gần 2.000 nhà thuốc trên khắp 54 tỉnh thành. Mảng bán lẻ dược phẩm của FRT đang bứt phá mạnh, giúp công ty trở lại quỹ đạo lợi nhuận cao sau giai đoạn khó khăn. Công ty chứng khoán Maybank thậm chí dự báo FRT giai đoạn 2024-2028 có CAGR lợi nhuận sau thuế tới 42,2%/năm, nhờ đà phục hồi bán lẻ công nghệ và bùng nổ bán lẻ dược. Bên cạnh đó, Digiworld (DGW) – nhà phân phối ICT lớn – cũng không chịu kém khi đặt kế hoạch doanh thu 2025 25.450 tỷ (+15%) và lãi ròng 523 tỷ (+18%), đều là mức cao kỷ lục của công ty. DGW dự kiến tất cả các mảng kinh doanh đều tăng trưởng hai chữ số, đặc biệt mảng thiết bị văn phòng (+25%) và điện gia dụng (+35%) sẽ là động lực mới. Ngay cả các mảng bão hòa như laptop, điện thoại, DGW vẫn kỳ vọng tăng khoảng 9-12% nhờ tung nhãn hiệu mới và nhu cầu nâng cấp thiết bị (hết hỗ trợ Windows 10, xu hướng tích hợp AI). Rõ ràng, các doanh nghiệp dẫn đầu đang chuẩn bị cho kịch bản tiêu dùng bùng nổ trở lại và cạnh tranh chiếm thị phần thời hậu suy thoái.
Toàn ngành hướng tới mốc kỷ lục mới. Về tổng thể, thị trường bán lẻ Việt Nam năm 2025 được dự báo sôi động và tăng trưởng vượt trội so với vài năm qua. Bộ Công Thương dự báo quy mô thị trường bán lẻ có thể đạt 350 tỷ USD vào năm 2025, tăng mạnh từ mức khoảng 142 tỷ USD năm 2021. Năm 2024, tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ đã tăng 8,8%; sang 2025, mục tiêu 10% hoàn toàn khả thi khi các yếu tố hỗ trợ (thu nhập, du lịch, đầu tư) đồng loạt cải thiện. Nhiều phân khúc bán lẻ dự kiến tăng trưởng cao: bán lẻ thực phẩm & nhu yếu phẩm hưởng lợi từ sức mua thiết yếu và mạng lưới siêu thị mở rộng; bán lẻ dược phẩm tiếp tục “thăng hoa” nhờ nhu cầu chăm sóc sức khỏe sau dịch và sự trỗi dậy của chuỗi hiện đại; bán lẻ điện tử, điện máy hồi phục khi chu kỳ nâng cấp sản phẩm quay lại (ti vi, điện thoại 5G, laptop AI)… Bên cạnh đó, sự kiện thể thao, du lịch lớn diễn ra tại Việt Nam (nếu có) sẽ kích thích chi tiêu tiêu dùng. Với kịch bản tích cực, có chuyên gia dự báo sức mua sẽ phục hồi rõ nét từ quý III/2025 khi các chính sách kích cầu phát huy tác dụng. Tuy nhiên, cũng có kịch bản thận trọng rằng phục hồi có thể chậm đến cuối 2025 nếu kinh tế vĩ mô còn biến động. Dù thế nào, các nhà bán lẻ đang đặt cược vào tương lai bằng cách chuẩn bị nguồn lực, hàng hóa và chiến lược sẵn sàng để chớp thời cơ khi thị trường bật tăng trở lại.
5. Cạnh tranh quốc tế và nội địa
Xu hướng toàn cầu và bài học cho Việt Nam. Thị trường bán lẻ Việt Nam năm 2025 không tách rời khỏi các xu hướng chung của thế giới. Trên bình diện quốc tế, bán lẻ hiện đại đang dịch chuyển mạnh sang mô hình “hybrid”: kết hợp nhuần nhuyễn giữa cửa hàng vật lý và trực tuyến, sử dụng công nghệ để tối ưu vận hành. Các tập đoàn bán lẻ hàng đầu thế giới như Walmart, Amazon, Alibaba… đã thành công với chiến lược omnichannel, khai thác Big Data để quản lý chuỗi cung ứng và cá nhân hóa marketing ở quy mô lớn. Việt Nam có thể học hỏi từ họ trong việc đầu tư hạ tầng số và logistics. Một bài học khác là sức chống chịu qua đại dịch: bán lẻ toàn cầu chứng kiến sự sụp đổ của nhiều chuỗi cửa hàng không kịp thích ứng (ví dụ Body Shop phải đóng hàng loạt cửa hàng ở Mỹ, Canada do phá sản năm 2024), trong khi chi nhánh tại Việt Nam của hãng này vẫn tăng trưởng doanh thu >20% nhờ đẩy mạnh bán hàng online và trên mạng xã hội. Điều đó cho thấy thị trường Việt Nam có những đặc thù thuận lợi (dân số trẻ, ưa thích công nghệ) mà nếu biết tận dụng, nhà bán lẻ có thể vượt bão tốt hơn cả công ty mẹ ở nước ngoài. Ngược lại, các doanh nghiệp cũng nên nhìn vào xu hướng hợp kênh sản xuất – bán lẻ trên thế giới: nhiều nhà đầu tư ngoại đang hoàn thiện chuỗi giá trị tại Việt Nam (mở nhà máy sản xuất, trung tâm phân phối cùng lúc). Điều này đòi hỏi doanh nghiệp nội địa phải sớm nâng cao chuỗi cung ứng, đảm bảo nguồn hàng ổn định, giá cạnh tranh nếu không muốn thua trên sân nhà.
Nội vs ngoại: Cuộc đấu chiếm thị phần khốc liệt. Thị trường 100 triệu dân của Việt Nam hấp dẫn cả doanh nghiệp nội địa lẫn đại gia ngoại, tạo nên cuộc cạnh tranh gay gắt chưa từng có. Theo Bộ Công Thương, khối ngoại hiện chiếm tới 2/3 thị phần phân khúc bán lẻ hiện đại tại Việt Nam. Những tên tuổi lớn như Central Group (Thái, chủ chuỗi GO!/Big C), AEON (Nhật), Lotte (Hàn), Circle K (Mỹ)... nhờ tiềm lực tài chính mạnh và kinh nghiệm dày dạn đã mở rộng nhanh, chiếm lĩnh nhiều vị trí đắc địa. Sự thống trị của khối ngoại trong mảng siêu thị, TTTM phần nào tạo sức ép lớn lên doanh nghiệp nội. Tuy nhiên, các nhà bán lẻ Việt Nam không hề “giương cờ trắng”. Masan sau khi tiếp quản WinCommerce từ Vingroup đã từng bước đưa hệ thống WinMart/WinMart+ đạt lợi nhuận và mở rộng thần tốc, tận dụng am hiểu địa phương và mạng lưới sẵn có. Saigon Co.op vẫn duy trì vị thế chuỗi siêu thị nội địa số 1 với gần 800 điểm bán từ Co.opmart, Co.opXtra đến Co.opFood, len lỏi sâu vào các khu dân cư. Thế Giới Di Động thì chuyển mình từ bán lẻ điện thoại sang đa ngành (grocery, dược phẩm) để giữ thị phần người Việt. Cuộc cạnh tranh nội-ngoại vì thế sẽ càng nảy lửa trong 2025, khi ai cũng muốn miếng bánh lớn từ sức mua hồi phục. Các chuyên gia nhận định cạnh tranh sẽ thúc đẩy thị trường phát triển đa dạng và tiệm cận chuẩn thế giới, song cũng đặt ra yêu cầu các doanh nghiệp nội phải đổi mới liên tục để không bị bỏ lại.
Chiến lược cạnh tranh và hợp tác trong bối cảnh hội nhập. Để đứng vững trước áp lực hội nhập, doanh nghiệp bán lẻ Việt cần song song hai chiến lược: cạnh tranh bằng khác biệt và hợp tác để cùng mạnh lên. Về cạnh tranh, doanh nghiệp nội nên tập trung vào lợi thế địa phương – am hiểu văn hóa tiêu dùng, linh hoạt điều chỉnh danh mục hàng theo từng vùng miền, và dịch vụ hậu mãi “chiều khách” – những điểm mà tập đoàn ngoại khó sánh kịp. Chẳng hạn, VinMart+ trước đây (nay là WinMart+) thành công nhờ bán cả rau củ tươi mỗi sáng từ nông trại liên kết, đáp ứng thói quen đi chợ hàng ngày của bà nội trợ Việt. Bên cạnh đó, chuyển đổi số và hiện đại hóa phải được đẩy mạnh để thu hẹp khoảng cách với đối thủ ngoại về công nghệ. Đầu tư vào hệ thống ERP, quản trị kho thông minh, phân tích dữ liệu bán hàng theo thời gian thực sẽ giúp doanh nghiệp nội tối ưu vận hành, giảm chi phí, từ đó có thể cạnh tranh giá bán tốt hơn. Ngoài ra, cần có giải pháp đối phó với làn sóng hàng ngoại giá rẻ (đặc biệt từ Trung Quốc) đang tràn vào qua thương mại điện tử và cửa hàng nhập khẩu – ví dụ tăng cường liên kết với nhà sản xuất trong nước để có nguồn hàng nội chất lượng, giá hợp lý, kết hợp quảng bá cuộc vận động “Người Việt ưu tiên dùng hàng Việt”.
Song song với cạnh tranh, hợp tác cũng là chìa khóa trong bối cảnh bán lẻ hội nhập sâu. Chuyên gia khuyến nghị thúc đẩy hợp tác giữa doanh nghiệp bán lẻ trong và ngoài nước nhằm trao đổi công nghệ, kinh nghiệm và cùng xây dựng hệ sinh thái bán lẻ bền vững. Thực tế, một số liên minh đã hình thành: ví dụ Central Retail hợp tác với đối tác Việt để phát triển nguồn cung nông sản địa phương vào hệ thống GO!; VinCommerce (trước đây) liên doanh với đối tác Nhật mở cửa hàng tiện lợi ẩm thực. Những hợp tác này giúp đôi bên cùng có lợi: doanh nghiệp ngoại có mạng lưới và công nghệ, doanh nghiệp nội có địa bàn và hiểu thị hiếu bản địa. Nhà bán lẻ Việt Nam cũng kêu gọi Chính phủ hỗ trợ về hạ tầng logistics – yếu tố then chốt để giảm chi phí. Đại diện WinCommerce kiến nghị đầu tư phát triển hệ thống kho vận và logistics quốc gia hiện đại, giúp giảm chi phí lưu kho vận chuyển, qua đó nâng sức cạnh tranh cho tất cả các nhà bán lẻ. Khi nội lực doanh nghiệp được củng cố và môi trường kinh doanh thuận lợi, ngành bán lẻ Việt Nam mới có thể tự tin hội nhập và vươn tầm khu vực.
Kết luận: Bức tranh bán lẻ Việt Nam năm 2025 hứa hẹn nhiều gam màu tươi sáng với các kế hoạch kinh doanh kỷ lục, nhưng cũng không thiếu những mảng màu xám của thách thức. Các doanh nghiệp đang đặt cược lớn vào tương lai bằng chiến lược mở rộng và chuyển đổi số mạnh mẽ. Ở tầm vĩ mô, sức mua được kỳ vọng cải thiện nhờ kinh tế hồi phục và chính sách hỗ trợ, dù người tiêu dùng vẫn ưu tiên hàng thiết yếu. Cuộc chơi 2025 sẽ là cuộc chơi của sự thích nghi và đổi mới: ai nhanh nhạy nắm bắt xu hướng công nghệ, ai linh hoạt trong mô hình kinh doanh và thấu hiểu khách hàng sẽ vươn lên dẫn dắt. Ngược lại, doanh nghiệp chậm đổi mới có thể bị đào thải trong môi trường cạnh tranh khốc liệt, nơi biên giới giữa nội và ngoại ngày càng mờ đi. Với nền tảng thị trường gần 100 triệu dân, quy mô dự báo 350 tỷ USD, Việt Nam tiếp tục là mảnh đất màu mỡ cho bán lẻ. Một góc nhìn sắc bén cho thấy: 2025 sẽ là năm bản lề định hình cục diện mới của bán lẻ Việt, mở ra kỷ nguyên tăng trưởng mới cho những ai vững bước và xứng tầm. Các doanh nghiệp cần chuẩn bị kỹ lưỡng, bước những bước chiến lược táo bạo nhưng chắc chắn – bởi cơ hội đã ở phía trước, nhưng thành công chỉ đến với những người sẵn sàng nhất.
