Giá dầu thô tăng vọt sau khi Iran dọa đóng Eo biển Hormuz đã tạo hiệu ứng đáng kể lên thị trường Việt Nam. Căng thẳng Trung Đông đẩy giá dầu Brent lên mức cao nhất trong gần 3 tháng (chạm ngưỡng 74-78 USD/thùng), do lo ngại khoảng 1/5 nguồn cung dầu toàn cầu qua eo biển này có thể bị gián đoạn. Trong bối cảnh đó, thị trường chứng khoán Việt Nam ban đầu chịu áp lực tâm lý điều chỉnh giảm, nhưng nhanh chóng xuất hiện xu hướng phân hóa: nhóm cổ phiếu dầu khí bứt phá mạnh trong khi nhiều nhóm ngành khác đi xuống.
Ảnh hưởng đến giá xăng dầu trong nước
Giá xăng dầu trong nước tăng. Đà tăng của giá dầu thế giới đã nhanh chóng phản ánh vào giá bán lẻ xăng dầu tại Việt Nam. Liên Bộ Công Thương – Tài chính trong kỳ điều hành gần nhất đã điều chỉnh tăng mạnh giá xăng dầu trong nước. Cụ thể, giá xăng E5 RON92 tăng thêm 1.169 đồng/lít, xăng RON95-III tăng 1.277 đồng/lít; các mặt hàng dầu cũng tăng 1.182–1.456 đồng mỗi lít/kg. Sau điều chỉnh, giá xăng RON95-III đang khoảng 21.200 đ/lít, E5 RON92 khoảng 20.600 đ/lít, dầu diesel ~19.150 đ/lít.
Cơ chế điều hành hiện nay của Liên Bộ là cập nhật giá xăng dầu định kỳ khoảng 10 ngày một lần, bám sát diễn biến giá nhiên liệu thế giới. Mỗi kỳ, liên Bộ cân nhắc sử dụng Quỹ bình ổn giá (BOG) để giảm biên độ tăng (hoặc giảm) của giá xăng dầu trong nước. Chẳng hạn, khi giá dầu thế giới biến động mạnh, cơ quan điều hành có thể xả quỹ BOG (hoặc giảm trích lập) nhằm hạn chế mức tăng của giá xăng trong nước so với mức tăng quốc tế. Nhờ các biện pháp này, giá xăng dầu trong nước tuy tăng nhưng vẫn kiểm soát được, tránh gây sốc cho lạm phát và người tiêu dùng.
Doanh nghiệp niêm yết bị ảnh hưởng mạnh nhất
Nhiều doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam đã phản ứng rõ rệt trước cú sốc giá dầu:
- Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (PLX): Là doanh nghiệp đầu mối xăng dầu lớn, Petrolimex được kỳ vọng hưởng lợi khi giá dầu tăng nhờ tồn kho nhiên liệu giá rẻ và biên lợi nhuận thương mại cải thiện khi giá bán điều chỉnh tăng.
- PV Drilling (PVD): Cổ phiếu PVD – doanh nghiệp cung cấp giàn khoan dầu khí. Giá dầu cao thường thúc đẩy các hãng dầu khí đẩy mạnh hoạt động thăm dò và khai thác, giúp nhu cầu dịch vụ khoan của PVD gia tăng tích cực.
- Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR): Là công ty vận hành Nhà máy lọc dầu Dung Quất, BSR được hưởng lợi nhờ biên lợi nhuận lọc dầu cải thiện khi giá sản phẩm đầu ra tăng nhanh hơn giá dầu thô đầu vào.
- Vietnam Airlines (HVN): Trái với nhóm dầu khí, hãng hàng không quốc gia HVN chịu thiệt hại nặng khi nhiên liệu bay tăng giá. Chi phí xăng dầu chiếm khoảng 30-40% tổng chi phí hãng hàng không, do vậy giá nhiên liệu tăng có thể làm lợi nhuận ròng giảm.
- PV Power (POW): Công ty điện lực dầu khí này vận hành nhiều nhà máy điện khí. Khi giá khí nhiên liệu đầu vào tăng theo giá dầu, POW có nguy cơ phải mua khí giá cao trong khi giá bán điện cho EVN được điều tiết cố định theo hợp đồng. Điều này có thể bào mòn biên lợi nhuận của POW cho đến khi việc điều chỉnh giá điện đầu ra được thực thi (thường có độ trễ). Do đó, cổ phiếu POW và một số mã điện khác có xu hướng giao dịch kém tích cực trong giai đoạn giá dầu/khí tăng cao.
Tóm lại, cú sốc giá dầu do tình hình Iran – Hormuz mang lại tác động hai chiều đến thị trường Việt Nam. Nhóm hưởng lợi (dầu khí, năng lượng) đã “ngược dòng” tăng giá mạnh trên thị trường chứng khoán, trong khi các ngành tiêu thụ nhiều nhiên liệu (vận tải, sản xuất, điện) chịu áp lực điều chỉnh, cả về giá cổ phiếu lẫn triển vọng lợi nhuận. Về mặt vĩ mô, giá xăng dầu trong nước đã tăng tương ứng nhưng dưới sự điều tiết của Liên Bộ và Quỹ bình ổn, mức tăng được kiểm soát để giảm thiểu tác động tiêu cực đến lạm phát và hoạt động kinh tế.
