Việc Bộ Tài chính đề xuất giảm 2% thuế giá trị gia tăng (VAT) từ 1/7/2025 đến hết năm 2026 là một bước đi chính sách quan trọng trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức cả trong và ngoài nước. Đề xuất này không đơn thuần là một công cụ kích cầu tạm thời, mà là một phần của chiến lược dài hạn nhằm duy trì đà phục hồi, ổn định tâm lý thị trường và hỗ trợ khu vực doanh nghiệp, đặc biệt là khối doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Thứ nhất, về bản chất, VAT là loại thuế gián thu đánh vào tiêu dùng cuối cùng, do đó, việc giảm VAT sẽ trực tiếp làm giảm giá hàng hóa và dịch vụ, từ đó thúc đẩy người dân chi tiêu nhiều hơn. Trong bối cảnh sức mua trong nước vẫn chưa thực sự hồi phục sau các cú sốc của chu kỳ kinh tế vừa qua, chính sách này sẽ góp phần tạo "lực kéo" cho tiêu dùng nội địa – vốn là một trong ba trụ cột tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam (bên cạnh đầu tư và xuất khẩu).
Thứ hai, chính sách giảm VAT 2% nếu được thực hiện hiệu quả, sẽ giúp doanh nghiệp tăng doanh thu nhờ sản phẩm có giá cạnh tranh hơn, qua đó cải thiện biên lợi nhuận. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các ngành bán lẻ, hàng tiêu dùng nhanh (FMCG), sản xuất – phân phối thực phẩm, du lịch, dịch vụ lưu trú, vận tải... vốn chịu tác động lớn từ sức mua thị trường. Việc gián tiếp giúp doanh nghiệp phục hồi sẽ dẫn tới hệ quả tích cực khác như tăng thu nhập lao động, mở rộng sản xuất và nâng cao sức cạnh tranh nội địa.
Thứ ba, chính sách này có tính phân loại rõ ràng, khi loại trừ một số ngành như ngân hàng, tài chính, viễn thông, chứng khoán, bảo hiểm và bất động sản. Đây đều là những lĩnh vực không chịu ảnh hưởng trực tiếp từ chi tiêu tiêu dùng thông thường hoặc có mức sinh lời cao hơn mức trung bình. Việc không mở rộng ưu đãi thuế với nhóm này cho thấy Bộ Tài chính đã có sự chọn lọc và định hướng chính sách tập trung vào khu vực dễ tổn thương và cần được kích thích hơn.
Tuy nhiên, về phía ngân sách nhà nước, việc giảm 2% VAT trong 18 tháng sẽ làm giảm đáng kể nguồn thu. Trong ngắn hạn, áp lực cân đối ngân sách là hiện hữu, nhất là trong bối cảnh chi đầu tư công và chi hỗ trợ an sinh xã hội đều tăng cao. Nhưng về dài hạn, nếu chính sách này giúp tăng trưởng GDP, gia tăng sức tiêu dùng và phục hồi khu vực sản xuất, thì mức thuế giảm sẽ được "bù lại" qua tăng thu từ các sắc thuế khác như thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân và các khoản thu ngân sách gián tiếp khác.
Một điểm nữa cần lưu ý là thời gian áp dụng từ giữa năm 2025 đến cuối năm 2026 là tương đối phù hợp với chu kỳ phục hồi kinh tế hiện tại. Đây là giai đoạn Việt Nam cần “bơm” niềm tin thị trường sau các tác động gián tiếp từ biến động tỷ giá, giá dầu, chu kỳ thắt chặt chính sách tiền tệ toàn cầu và xu hướng bảo hộ thương mại.
Tóm lại, đề xuất giảm thuế VAT 2% là một chính sách tài khóa có chủ đích, mang tính hỗ trợ nền kinh tế thực một cách có trọng tâm, có thời điểm, và có mục tiêu rõ ràng. Nếu được Quốc hội thông qua và thực thi đồng bộ, chính sách này có thể trở thành một “cú hích” đáng giá giúp tiêu dùng nội địa lấy lại đà tăng, tạo vòng xoáy tích cực cho doanh nghiệp và đóng góp trở lại cho ngân sách trong trung – dài hạn. Nhưng song song, cần minh bạch trong triển khai, tránh tình trạng lợi dụng chính sách để giảm giá ảo hoặc phân bổ sai đối tượng được hưởng lợi. Đây là thách thức về mặt thực thi mà cơ quan quản lý cần chuẩn bị từ bây giờ.
