Việt Nam đã hoàn tất 9 tiêu chí nâng hạng của FTSE Russell vào tháng 9/2025, mở ra kỳ vọng được nâng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp ngay trong năm 2025. Sự kiện này được dự báo sẽ thu hút lượng dòng vốn ngoại đổ vào thị trường chứng khoán Việt Nam ở quy mô rất lớn. Nhiều báo cáo ước tính tổng vốn ngoại có thể lên tới vài tỷ USD, tạo cú hích mạnh cho thanh khoản và định giá cổ phiếu.
Về quy mô dòng vốn, các dự báo cụ thể khá đa dạng nhưng đều cho thấy con số ấn tượng. Chẳng hạn, một số công ty chứng khoán trong nước ước tính thị trường có thể đón khoảng 3–7 tỷ USD ngay khi việc nâng hạng chính thức có hiệu lực, thậm chí có kịch bản lên đến 6–8 tỷ USD tùy mức độ phản ứng của nhà đầu tư. Công ty SSI dự báo riêng các quỹ ETF (quỹ đầu tư thụ động mô phỏng chỉ số) có thể bơm khoảng 1 tỷ USD vào cổ phiếu Việt Nam (trong đó một quỹ ETF lớn như Vanguard FTSE Emerging Markets có thể rót khoảng 360 triệu USD). Thậm chí, báo cáo từ HSBC còn đưa ra viễn cảnh lạc quan rằng tổng dòng vốn ngoại mới có thể đạt tối đa 10 tỷ USD nếu mọi điều kiện thuận lợi, tuy nhiên lượng giải ngân thực tế sẽ được phân bổ dần dần chứ không ồ ạt một lần.
Thời điểm giải ngân dòng vốn ngoại dự kiến cũng không diễn ra tức thì ngay sau thông báo nâng hạng. Theo thông lệ thị trường, các quỹ ETF chỉ bắt đầu mua ròng mạnh khi Việt Nam chính thức được thêm vào các bộ chỉ số FTSE – quá trình này thường mất khoảng một năm chuẩn bị. Như vậy, từ năm 2026 trở đi, dòng tiền ETF mới thực sự đổ vào đáng kể (giai đoạn đầu cuối 2026 được dự tính khoảng vài trăm triệu USD từ ETF, sau đó tăng thêm theo tỷ trọng). Ngược lại, các quỹ đầu tư chủ động (active funds) linh hoạt hơn có thể sẽ giải ngân sớm và dần dần ngay từ cuối 2025 hoặc đầu 2026, dựa trên kỳ vọng tích cực về triển vọng thị trường Việt Nam. Nhóm quỹ chủ động đã có sẵn tỷ trọng nhất định ở Việt Nam trước đây có thể nâng tiếp tỷ trọng nếu đánh giá cơ hội tăng trưởng hấp dẫn sau nâng hạng.
Nhìn chung, dòng vốn ngoại mới vào thị trường sẽ gồm hai cấu phần chính: dòng vốn thụ động từ các ETF buộc phải mua vào cổ phiếu Việt Nam để đảm bảo đúng tỷ trọng trong các chỉ số FTSE, và dòng vốn chủ động từ các tổ chức đầu tư tự quyết định tăng rót vốn khi thấy môi trường thị trường cải thiện. Dòng vốn ETF mang tính chất định hướng chỉ số nên chắc chắn sẽ vào những cổ phiếu đáp ứng tiêu chí, còn dòng vốn chủ động có thể chọn lọc cổ phiếu tiềm năng hơn mức yêu cầu chỉ số. Sự cộng hưởng của hai nguồn tiền này hứa hẹn tạo nên làn sóng vốn ngoại mới, cải thiện đáng kể thanh khoản và sức mua trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong các năm tới.
Trực tiếp hưởng lợi nhiều nhất từ việc nâng hạng FTSE Russell sẽ là các cổ phiếu lớn đủ tiêu chuẩn được đưa vào rổ chỉ số FTSE Emerging Markets. Khi Việt Nam vào nhóm thị trường mới nổi, các quỹ ETF theo dõi FTSE EM và FTSE All-World sẽ phân bổ vốn vào những mã cổ phiếu Việt Nam theo tỷ trọng chỉ số, tạo lực cầu mạnh mẽ. Ước tính sẽ có khoảng 15 cổ phiếu Việt Nam được thêm vào các rổ chỉ số FTSE, tập trung ở các doanh nghiệp vốn hóa lớn hàng đầu thị trường. Những cái tên tiêu biểu có thể bao gồm loạt blue-chip như: VCB (Vietcombank), VIC (Vingroup), VNM (Vinamilk), HPG (Hòa Phát), FPT (FPT Corp), MSN (Masan) cùng một số ngân hàng thương mại và công ty lớn khác trong nhóm VN30. Các cổ phiếu này không chỉ thỏa mãn tiêu chí vốn hóa, thanh khoản, free-float của FTSE mà còn có nền tảng kinh doanh tốt, nên vừa hút vốn ETF bắt buộc, vừa dễ được các quỹ chủ động săn đón để đón đầu tiềm năng tăng trưởng.
Bên cạnh các mã cụ thể, những nhóm ngành dưới đây được dự báo hưởng lợi gián tiếp (theo từng khía cạnh tác động của nâng hạng):
- Nhóm cổ phiếu chứng khoán (công ty môi giới): Đây là ngành được hưởng lợi rõ rệt nhờ thanh khoản thị trường tăng cao. Khi dòng tiền ngoại chảy mạnh, khối lượng giao dịch toàn thị trường sẽ bùng nổ, kéo theo doanh thu môi giới, cho vay margin và dịch vụ tài chính của các công ty chứng khoán tăng trưởng. Đồng thời, với triển vọng kinh doanh sáng sủa hơn, định giá cổ phiếu ngành chứng khoán nhiều khả năng sẽ được tái định giá tích cực hơn. Nhu cầu mở tài khoản và giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài tăng lên cũng giúp mở rộng tệp khách hàng cho các công ty chứng khoán hàng đầu.
- Nhóm bất động sản khu công nghiệp: Việc nâng hạng thị trường chứng khoán góp phần cải thiện điểm số môi trường đầu tư của Việt Nam, củng cố niềm tin cho các dòng vốn FDI (đầu tư trực tiếp nước ngoài). Trong trung và dài hạn, kỳ vọng vốn FDI vào Việt Nam tăng sẽ có lợi cho nhóm phát triển khu công nghiệp và hạ tầng. Nhiều doanh nghiệp nước ngoài mở rộng sản xuất sẽ cần thuê đất, nhà xưởng, qua đó giúp các công ty sở hữu khu công nghiệp lớn hưởng lợi (ví dụ: doanh nghiệp phát triển khu công nghiệp tại miền Bắc và miền Nam có thể ghi nhận tỷ lệ lấp đầy cao hơn và ký được hợp đồng thuê mới dễ dàng). Nhóm cổ phiếu khu công nghiệp vì vậy đón đầu xu hướng này với triển vọng doanh thu, lợi nhuận tăng nhờ làn sóng dịch chuyển sản xuất và mở rộng công suất từ các nhà đầu tư ngoại.
- Nhóm ngân hàng và các doanh nghiệp đầu ngành có tính minh bạch cao: Quá trình nâng hạng đi kèm với hàng loạt cải thiện về minh bạch thông tin và hạ tầng giao dịch theo chuẩn quốc tế. Chẳng hạn, hệ thống giao dịch KRX mới đã rút ngắn chu kỳ thanh toán, cho phép các dịch vụ như giao dịch trong ngày, đồng thời tất cả doanh nghiệp niêm yết đều phải công bố thông tin bằng tiếng Anh... Những bước tiến này giúp giảm rủi ro kỹ thuật và tăng niềm tin cho nhà đầu tư nước ngoài. Do đó, các ngân hàng thương mại hàng đầu (vốn là nhóm cổ phiếu ưa thích của khối ngoại nhờ quy mô lớn và nền tảng ổn định) có thể được định giá lại tích cực hơn khi môi trường hoạt động minh bạch, tin cậy hơn. Tương tự, những doanh nghiệp đầu ngành quản trị tốt (ví dụ như các công ty bán lẻ, tiêu dùng lớn đã quen thuộc với khối ngoại) cũng sẽ dễ thu hút thêm vốn đầu tư. Nói cách khác, mặt bằng định giá của toàn bộ thị trường – đặc biệt là ở những công ty có cơ bản tốt và thông lệ minh bạch – nhiều khả năng sẽ được nâng lên khi Việt Nam tiệm cận các chuẩn mực của thị trường mới nổi.
Tóm lại, việc hoàn tất các tiêu chí và sẵn sàng được nâng hạng thị trường đang mở ra một chương mới cho chứng khoán Việt Nam. Dòng vốn ngoại dự kiến đổ vào ở quy mô tỷ đô sẽ không chỉ cải thiện thanh khoản ngắn hạn, mà còn thúc đẩy sự phát triển dài hạn thông qua tái định giá tích cực và nâng cao tiêu chuẩn thị trường. Nhà đầu tư trong nước – đặc biệt là các nhà đầu tư F1, F2 mới tham gia thị trường – nên theo dõi sát sao diễn biến này để nắm bắt cơ hội, đồng thời tập trung vào các cổ phiếu hưởng lợi rõ rệt nhằm đón đầu xu hướng. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng của cơ quan quản lý và doanh nghiệp, thị trường chứng khoán Việt Nam đang đứng trước cơ hội bứt phá và tiến gần hơn tới dòng chảy vốn toàn cầu.
