Câu chuyện về một sắc lệnh đầy tranh cãi
Vào ngày 10/2/2025, thế giới tài chính và thương mại toàn cầu bàng hoàng trước một sắc lệnh mang dấu ấn đậm nét của Donald Trump – vị Tổng thống từng không ít lần khuấy đảo thị trường bằng những chính sách bảo hộ mạnh mẽ. Ông đã chính thức áp thuế 25% lên tất cả các mặt hàng thép và nhôm nhập khẩu vào Mỹ, không có ngoại lệ, không có vùng đệm an toàn nào cho các đối tác thương mại.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Trump đã thử nghiệm chính sách thuế quan với mức 25% đối với thép và 10% đối với nhôm, nhưng vẫn chừa một số lối thoát cho các đồng minh như Canada, Mexico hay Brazil. Nhưng lần này, bức tường thuế quan dựng lên mà không có cửa hậu. Kể từ 4/3/2025, tất cả các quốc gia xuất khẩu thép và nhôm vào Mỹ đều phải chịu chung một mức thuế cắt cổ.
Hành động này, với Trump, không chỉ đơn thuần là một nước cờ kinh tế, mà còn là một tuyên bố chính trị, đặc biệt trong bối cảnh cuộc bầu cử năm 2024 đã đưa ông trở lại Nhà Trắng với cam kết phục hưng nền sản xuất Mỹ. Nhưng liệu động thái này sẽ mang lại sự trỗi dậy hay đánh dấu sự chia rẽ sâu sắc hơn trong nền kinh tế toàn cầu?
Thế giới phản ứng: Một cuộc chiến thương mại mới đang dần hình thành?
Không mất nhiều thời gian để các quốc gia chịu ảnh hưởng lên tiếng. Liên minh châu Âu (EU), Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và cả Việt Nam ngay lập tức bày tỏ sự phản đối mạnh mẽ. Các nhà sản xuất thép lớn của thế giới giờ đây đứng trước một bài toán hóc búa: Mất đi một thị trường khổng lồ hoặc chấp nhận cắt giảm biên lợi nhuận để duy trì sự hiện diện tại Mỹ.EU cân nhắc trả đũa thương mại, có thể áp thuế lên hàng loạt sản phẩm xuất khẩu từ Mỹ.
Trung Quốc lo ngại một cuộc chiến thương mại mới, khi Mỹ tiếp tục siết chặt ngành công nghiệp thép và nhôm của họ.
Nhật Bản và Hàn Quốc đau đầu tìm kiếm giải pháp, vì Mỹ là một trong những thị trường xuất khẩu chính của họ.
Việt Nam có thể mất một phần thị phần xuất khẩu thép vào Mỹ, đồng thời đối diện nguy cơ thép Trung Quốc tràn vào gây áp lực cạnh tranh nội địa.
Chỉ sau một đêm, giá cổ phiếu ngành thép toàn cầu chao đảo, các doanh nghiệp xuất khẩu thép vội vã tìm cách xoay chuyển chiến lược, còn các chính phủ bắt đầu chuẩn bị cho một loạt biện pháp đối phó, từ đàm phán đến phản ứng quyết liệt hơn trên bàn cờ thương mại quốc tế.
Ai hưởng lợi từ sắc lệnh này?
Trong mỗi cuộc chiến, luôn có kẻ thua và người thắng. Những doanh nghiệp sản xuất thép nội địa Mỹ là bên hưởng lợi lớn nhất. Ngay khi sắc lệnh được công bố, cổ phiếu của US Steel, Nucor và Alcoa bật tăng mạnh, phản ánh sự kỳ vọng vào một tương lai mà họ sẽ ít phải đối mặt với sự cạnh tranh từ hàng nhập khẩu giá rẻ.
Ngoài ra, các tập đoàn công nghiệp lớn tại Mỹ có thể tạm thời hưởng lợi từ việc chuỗi cung ứng thép và nhôm được bảo hộ. Tuy nhiên, có một vấn đề lớn: Liệu người tiêu dùng và các doanh nghiệp Mỹ có sẵn sàng trả giá cao hơn cho sản phẩm thép nội địa?
Việt Nam trong vòng xoáy thuế quan: Thách thức và cơ hội
Việt Nam, một trong những quốc gia xuất khẩu thép và nhôm lớn vào Mỹ, sẽ phải đối diện với nhiều thách thức khi hàng rào thuế quan 25% chính thức có hiệu lực.
Áp lực cạnh tranh và chi phí gia tăng: Khi bị đánh thuế cao, thép Việt Nam sẽ mất lợi thế giá cả, khiến các doanh nghiệp phải chấp nhận biên lợi nhuận mỏng hơn hoặc tìm cách chuyển hướng sang các thị trường khác.
Cơ hội từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng: Tuy nhiên, trong rủi ro luôn có cơ hội. Nếu các doanh nghiệp thép Việt Nam nhanh chóng đa dạng hóa thị trường, đẩy mạnh xuất khẩu sang châu Âu, ASEAN, Trung Đông hoặc tập trung vào các dòng sản phẩm cao cấp, thì vẫn có cơ hội vượt qua cơn bão này.
Sự ảnh hưởng từ Trung Quốc: Một mối lo khác đến từ Trung Quốc – nền sản xuất thép khổng lồ. Nếu không xuất khẩu vào Mỹ, hàng triệu tấn thép dư thừa từ Trung Quốc có thể tràn vào Đông Nam Á, khiến thị trường khu vực trở nên cạnh tranh khốc liệt hơn bao giờ hết.
Tương lai nào cho ngành thép và thương mại toàn cầu?
Mỹ có thật sự hưởng lợi? Dù các nhà sản xuất thép Mỹ có thể vui mừng trong ngắn hạn, nhưng các ngành công nghiệp khác – từ sản xuất ô tô, máy móc đến xây dựng – sẽ phải chịu mức giá nguyên liệu cao hơn, đẩy chi phí sản xuất lên và làm giảm sức cạnh tranh của nền kinh tế Mỹ trên thị trường quốc tế.
Thế giới có đứng yên? Không quốc gia nào muốn chấp nhận thua thiệt, đặc biệt là EU, Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản. Nếu Mỹ không nhượng bộ, một cuộc chiến thương mại mới có thể bùng nổ, kéo theo tăng trưởng toàn cầu chững lại và chuỗi cung ứng toàn cầu tiếp tục bị gián đoạn.
Ai sẽ là người chiến thắng thật sự?
Với một sắc lệnh thuế quan mang tính địa chấn, ông Trump có thể đã bảo vệ được ngành thép Mỹ, nhưng đồng thời cũng tạo ra một cơn sóng thần trong thương mại toàn cầu.
Các doanh nghiệp Việt Nam cần chuẩn bị những gì?Tìm kiếm thị trường thay thế, giảm phụ thuộc vào Mỹ.
Nâng cao chất lượng sản phẩm, hướng tới các phân khúc cao cấp hơn.
Tận dụng Hiệp định thương mại tự do (FTA) để mở rộng thị trường tại châu Âu và các nước ASEAN.
Bài học rút ra? Trong thương mại toàn cầu, không có kẻ thắng tuyệt đối, chỉ có những người biết thích nghi nhanh nhất mới có thể tồn tại và phát triển. Ngành thép Việt Nam cần một chiến lược dài hơi hơn, thay vì chỉ chạy theo những biến động nhất thời.
Năm 2025 chắc chắn sẽ là một năm đầy thách thức với ngành thép toàn cầu. Ai sẽ trụ vững, ai sẽ bị loại khỏi cuộc chơi? Chúng ta hãy cùng chờ xem.
