Vòng đàm phán thương mại song phương lần thứ hai giữa Việt Nam và Hoa Kỳ diễn ra từ ngày 19 đến 22/5/2025 tại Washington D.C. trên cơ sở thỏa thuận của lãnh đạo hai nước. Bối cảnh của cuộc đàm phán này bắt nguồn từ quyết định của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump tạm hoãn áp thuế đối ứng trong 90 ngày (với mức thuế tạm thời 10%) đối với hàng xuất khẩu từ hơn 75 quốc gia, trong đó có Việt Nam. Động thái hoãn thuế đối ứng này được Việt Nam hoan nghênh như “một bước đi tích cực” nhằm tạo cơ hội cho đối thoại. Trước nguy cơ Mỹ áp mức thuế cao (có thể lên tới khoảng 46% đối với hàng Việt Nam, gây lo ngại lớn cho các ngành xuất khẩu chủ lực), mục tiêu của hai phía khi bước vào đàm phán là tìm giải pháp lâu dài để tránh xung đột thương mại và thúc đẩy quan hệ thương mại ổn định, công bằng, cùng có lợi.
Về phía Việt Nam, Chính phủ mong muốn duy trì và phát triển quan hệ kinh tế-thương mại với Mỹ theo hướng cân bằng, bền vững, phù hợp với khuôn khổ Đối tác Chiến lược Toàn diện đã thiết lập giữa hai nước. Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc (đặc phái viên của Tổng Bí thư) trong chuyến công tác Hoa Kỳ đầu tháng 4 đã khẳng định Việt Nam đã chủ động thực hiện nhiều biện pháp giảm thâm hụt thương mại, và đề nghị hai bên sớm đàm phán một thỏa thuận thương mại song phương nhằm tạo khuôn khổ lâu dài cho quan hệ kinh tế ổn định, cùng có lợi. Phía Hoa Kỳ, thông qua Đại diện Thương mại Jamieson Greer, cũng nhấn mạnh Mỹ coi trọng quan hệ với Việt Nam và mong muốn giải quyết vấn đề mất cân bằng thương mại, hướng tới thương mại “công bằng, bền vững” giữa hai nước. Việc khởi động đàm phán Hiệp định thương mại đối ứng này chính là kết quả của đồng thuận cấp cao đạt được vào đầu tháng 4/2025, khi hai nước thống nhất dùng đối thoại thay cho biện pháp áp thuế leo thang.
Nội dung thảo luận chính trong đàm phán
Theo Bộ Công Thương Việt Nam, Hiệp định thương mại đối ứng song phương dự kiến sẽ bao gồm các nội dung về thuế quan, qua đó tạo nền tảng lâu dài cho thương mại ổn định, cùng có lợi, phù hợp với tinh thần Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt - Mỹ. Trong vòng đàm phán lần này, đoàn hai nước đã trao đổi toàn bộ các nội dung dự kiến của Hiệp định trên tinh thần thẳng thắn và xây dựng. Các nhóm vấn đề kinh tế - thương mại cốt lõi được thảo luận bao gồm việc làm rõ lời văn dự thảo Hiệp định, chia sẻ thông tin về chính sách hiện hành của mỗi bên, và bàn thảo cách tiếp cận tổng thể để giải quyết những vấn đề cơ bản hai bên cùng quan tâm. Đáng chú ý, phía Hoa Kỳ đề xuất Hiệp định cần có các thỏa thuận về thuế quan cụ thể, thể hiện nỗ lực hai bên trong việc thu hẹp chênh lệch thuế suất và thúc đẩy thương mại công bằng. Song song đó, hai đoàn đàm phán cũng thảo luận về việc hạn chế rào cản phi thuế quan, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp hai nước tiếp cận thị trường của nhau, cũng như phối hợp ngăn ngừa gian lận thương mại (đặc biệt là hành vi lẩn tránh xuất xứ).
Bên lề các phiên đàm phán, Việt Nam chủ động thúc đẩy hợp tác trong những lĩnh vực then chốt nhằm cân bằng cán cân thương mại. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã tranh thủ gặp gỡ, làm việc với một số tập đoàn hàng đầu của Mỹ như Westinghouse (công nghệ điện hạt nhân), Lockheed Martin, Excelerate, SpaceX… để tìm kiếm cơ hội hợp tác đầu tư quy mô lớn. Bộ trưởng nhấn mạnh việc phát triển các dự án năng lượng hiện đại (như điện hạt nhân) sẽ là động lực quan trọng góp phần cân bằng cán cân thương mại song phương trong dài hạn. Những động thái này cho thấy Việt Nam không chỉ đàm phán về mặt chính sách vĩ mô mà còn tích cực mở rộng hợp tác doanh nghiệp cụ thể, qua đó tăng nhập khẩu công nghệ và dịch vụ từ Mỹ nhằm từng bước giảm thặng dư thương mại với Hoa Kỳ.
Tiến triển tích cực và những điểm hai bên xích lại gần nhau
Sau ba ngày làm việc khẩn trương, vòng đàm phán lần thứ hai đã đạt được những tiến triển tích cực. Theo thông tin từ Bộ Công Thương, hai bên đã xác định được những nhóm vấn đề đã đạt đồng thuận hoặc có quan điểm gần tương đồng, đồng thời phân loại được những nhóm vấn đề còn tồn tại khác biệt cần tiếp tục thảo luận thêm. Mặc dù chi tiết các nhóm vấn đề không được công bố cụ thể, nhưng việc nhận diện rõ ràng các điểm đồng thuận cho thấy hai đoàn đàm phán đã thu hẹp đáng kể khoảng cách trên nhiều nội dung quan trọng. Những lĩnh vực mà hai bên xích lại gần nhau có thể bao gồm cam kết về mở cửa thị trường, điều chỉnh thuế suất ở mức hợp lý hơn, hay tăng cường minh bạch trong các biện pháp phòng vệ thương mại – tất cả đều hướng tới mục tiêu chung là thương mại song phương bình đẳng và đôi bên cùng có lợi.
Không khí đàm phán được mô tả là thiện chí, thẳng thắn, tôn trọng lẫn nhau và tôn trọng thể chế của mỗi nước. Đại sứ, Trưởng đại diện Thương mại Hoa Kỳ Jamieson Greer đánh giá cao thiện chí và nỗ lực của Việt Nam trong việc xử lý các vấn đề phía Mỹ quan tâm, đồng thời bày tỏ hy vọng hai bên sẽ tiếp tục thúc đẩy trao đổi ở cấp kỹ thuật cũng như cấp bộ trưởng, nhằm đạt thỏa thuận trong thời gian sớm nhất. Về phần mình, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định quyết tâm của Việt Nam trong việc xây dựng quan hệ kinh tế - thương mại với Mỹ một cách cân bằng, bền vững vì lợi ích lâu dài của người dân và doanh nghiệp hai nước. Sự đồng thuận ở tầm nhìn chiến lược và quyết tâm chính trị cao từ cả hai phía đã tạo nền tảng vững chắc để hai nước tiến gần hơn tới một giải pháp thương mại toàn diện, hóa giải nguy cơ xung đột về thuế quan.
Kế hoạch tiếp theo và vòng đàm phán dự kiến đầu tháng 6/2025
Kết thúc vòng đàm phán tại Washington, hai bên không chỉ tổng kết những kết quả đạt được mà còn vạch ra lộ trình cho giai đoạn sắp tới. Cụ thể, Việt Nam và Hoa Kỳ đã thống nhất các mốc thời gian để trao đổi thông tin và phản hồi về dự thảo Hiệp định, bao gồm việc đề xuất chỉnh sửa lời văn Hiệp định cũng như tổ chức các cuộc họp trực tuyến giữa hai vòng đàm phán. Đặc biệt, hai Trưởng đoàn đã đồng ý sẽ tổ chức vòng đàm phán tiếp theo vào đầu tháng 6/2025 nhằm tiếp tục giải quyết những vấn đề còn tồn đọng. Trong thời gian chờ đợi, các nhóm kỹ thuật của hai nước sẽ duy trì tiếp xúc thường xuyên để trao đổi chi tiết, bảo đảm chuẩn bị đầy đủ cho vòng đàm phán thứ ba.
Dự kiến, vòng đàm phán đầu tháng 6 sẽ tập trung vào những nội dung trọng điểm chưa thống nhất trong vòng trước, trên cơ sở các phương án kỹ thuật đã được trao đổi từ xa trong giai đoạn trung gian. Việc lên lịch sớm cho vòng đàm phán kế tiếp cho thấy quyết tâm của cả Hà Nội và Washington trong việc chạy đua với thời hạn 90 ngày mà phía Mỹ đã đặt ra khi tạm hoãn áp thuế đối ứng. Nếu các vòng đàm phán tiếp theo diễn ra suôn sẻ, hai nước có thể đạt được một Thỏa thuận thương mại song phương trước thời điểm kết thúc giai đoạn hoãn thuế, qua đó tránh được việc Mỹ áp mức thuế cao đối với hàng hóa Việt Nam. Cả hai chính phủ đều đang hướng tới kịch bản ký kết một thỏa thuận vào thời điểm thích hợp, góp phần kỷ niệm 30 năm bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ (1995–2025) một cách ý nghĩa.
Tuyên bố chính thức từ hai phía sau vòng đàm phán
Ngay sau khi vòng đàm phán kết thúc, các kênh thông tin chính thống của chính phủ hai nước đã phát đi những thông điệp tích cực. Phía Việt Nam, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Phạm Thu Hằng tuyên bố Việt Nam và Mỹ sẽ tiến hành đàm phán Hiệp định thương mại đối ứng trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau, hướng tới thương mại công bằng, bền vững, đem lại lợi ích thiết thực cho người dân và doanh nghiệp hai nước. Tuyên bố này nhấn mạnh tinh thần hợp tác phù hợp với quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt - Mỹ, đồng thời thể hiện quyết tâm của Việt Nam trong việc giải quyết bất đồng thương mại thông qua đối thoại thay vì đối đầu. Bộ Công Thương Việt Nam cũng ra thông cáo báo chí khẳng định kết quả tích cực của vòng đàm phán, nêu rõ hai bên đã đạt tiến bộ và sẽ sớm tiếp tục trao đổi để đi đến một thỏa thuận phù hợp với kỳ vọng và điều kiện của mỗi bên.
Về phía Hoa Kỳ, Đại diện Thương mại Jamieson Greer đã có phát biểu đánh giá cao kết quả đàm phán vòng hai. Ông khẳng định Hoa Kỳ coi trọng quan hệ với Việt Nam và hoan nghênh những bước đi chủ động của Việt Nam trong việc giải quyết các vấn đề thương mại song phương. Đại diện Thương mại Mỹ cũng bày tỏ mong muốn hai bên sớm đạt được thỏa thuận đáp ứng lợi ích của cả hai nước, đồng thời cam kết sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ ở cấp kỹ thuật lẫn cấp bộ trưởng để thúc đẩy tiến trình đàm phán. Những tuyên bố chính thức này từ cả Hà Nội và Washington cho thấy sự đồng thuận cao về mục tiêu và quyết tâm chính trị, tạo niềm tin rằng quan hệ thương mại Việt - Mỹ đang chuyển sang giai đoạn hợp tác mới tích cực hơn, hướng tới một hiệp định song phương mang lại lợi ích lâu dài cho đôi bên.
